Natuur en mens zijn één, zo horen en lezen we de laatste tijd overal. Want er schijnt iets aan de hand te zijn… Ik lees in het recente febr.nr. van ‘Vastenactie’ (RK) een artikel “wij zien wat niemand ziet” van Mw. Margot de Zeeuw haar pleidooi dat juist de kerk en Paus Fransiscus recht van spreken hebben op dit thema ! In het kerkenwerk wereldwijd (ZWO/Caritas etc.) komen we overal waar anderen niet komen en zien wat velen niet (willen) zien. Daarom schreef paus Fransiscus recent een rondzendbrief ‘Laudate Deum’ (na het Laudato Si van 2015) vanuit al die ervaringen wereldwijd een tegenreactie op wat het ‘ecomodernisme’ is gaan heten : “het grote vertrouwen van veel mensen van de wereldhandel in technische oplossingen om de huidige klimaatproblemen op te lossen. De problemen van klimaatverandering treffen het hardst de mensen die in armoede leven”, onderstreept mw. De Zeeuw in haar artikel; zo zijn natuur, klimaat en mensen met elkaar verweven, zeker op wereldschaal. In vele projecten van de kerken zien we dat de grootste plantages niet hun producten leveren aan de lokale bevolkingen, maar m.n alleen fruit, palmolie en soja leveren aan de wereldhandel. De oorspronkelijke boeren zijn vaak van hun land verdreven of bleven als dagloner en dat alles in het kader van ontwikkeling en (economische) vooruitgang. Kerken zetten echter in op heel andere opties van juist (weer) kleinschaligheid : dat heet nu ‘klimaatgerechtigheid’ want de gevolgen van de klimaatcrisis zijn ongelijk verdeeld in de wereld. En dan zijn tegelijk ook de westerse boeren niet langer gevangen en bekneld in dat vreemd en oneerlijk verdeeld wereldhandelssysteem…
Nu is duidelijk geworden dat er vele belangen verstrengeld zijn: de economische, de sociaal-humanitaire en de ecologische. En mensen zitten soms gevangen in dat web, zonder keuzes. Daarom ageert Fransiscus tegen alleen te technische ontwikkelingen, die slechts voor de rijken zijn weggelegd. En wij zien dat de armen (opnieuw) de dupe worden. Dat vraagt om een breder perspectief en dat bieden christelijke projecten zeker en daarom hebben wij recht van spreken in het klimaatdebat!
In ’Tijdgeest’, de bijlage bij Trouw van Januari ’24 lees ik een vergelijkbaar artikel van politicoloog Jeroen Oomen. En ja, ook politiek hoort zeker in de kerken thuis, gezien bovenstaande. Alleen op een goede manier, zonder polariserende discussie. Hij benadrukt het puur economische belang van het eco-modernisme dat ‘klimaat-manipulatie’ in het vaandel heeft. “Na de internationale wedloop rond kernwapens en de ruimte, volgt nu de strijd om het weer te manipuleren” beschrijft Oomen. Het kunstmatig laten regenen en het afkoelen van de aarde lijkt momenteel booming-bussiness in de wereldpolitiek en – economie. De megalomane droom (ook militair !) dat we de natuur regionaal (naar keuze!) zullen kunnen beheersen is een doodlopend spoor volgens de schrijver en ik moet zeggen dat hetzelfde gevoel mij ook bekroop toen na het boek van Al Goore (Ongemakkelijke waarheid, 2006) er boek verscheen met juist allerlei technologische oplossingen door Leonardo Dicaprio : “… we leven in een fantastische tijd waarin de enorme wereldbevolkingsgroei getackeld kan worden door technologische ontwikkelingen, zoals gentech, CDR (CarbonDioxide Removal), zonneschermen (SRM) in de ruimte rondom de aarde (UVstraling weren), CO2-stofzuigers of opslag ondergronds, een zwavelsluier in de stratosfeer als uitstoot-compensatie per bedrijf, meer kerncentrales etc.” Politiek en economisch is er inmiddels al aanvaarding en belangstelling hiervoor vanwege de grote verdienmodellen. Helaas wordt vergeten dat het een doekje is voor het bloeden van de aarde en een excuus om door te blijven gaan met het huidige economische model dat de aarde heeft uitgebuit en uitgeput ! Het voert nu te ver om in te gaan op de alternatieve modellen voor onze gezonde toekomst. Maar Oomen eindigt zijn verhaal met de opmerking dat “de weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens – de doodlopende weg naar klimaatmanipulatie is wèl geplaveid met het magische geloof in technologie…” En de politiek hobbelt er achteraan door te weigeren de economie en samenleving echt te veranderen ten gunste van dat brede perspectief op de humane en ecologische belangen.”! En dat is nu juist wel een christelijk perspectief dat kerken kunnen uitvoeren.
We staan m.i dus voor twee keuzes nl. een ‘technologische’ versus ‘klimaatgerechtigheid’. Persoonlijk kan ik wel leven met een deel-technische keuze indien die staat ten dienste van de bredere visie op welzijn van alle mensen – en niet alleen ten dienste van de rijkste aandeelhouders!
Hoe mooi kan het wezen als we alle nieuwe initiatieven steunen die goed en gezond zijn voor mensen en de rest van de aarde ! Dan nemen we niet langer de bijkomende schade (collateral-dammage) voor lief bij ons menselijke bouwen en verbouwen. Dan bloeien mens en dier en plant op binnen grote biodiversiteit op die mooie blauwgroene planeet aarde, die ons gegeven thuis is in een onmetelijke kosmos waar de Eeuwige Ene ‘van den Beginne’ woont in alles en allen!
Peter Geene, februari 2024