Deze titel is van een boek, dat ik kreeg voor mijn verjaardag dit jaar, met de verrassende ondertitel: “opwarming van de aarde en het Onze Vader”. En meteen denk je dan: huh, wat heeft die ondertitel nu te maken met een dansende kikker ? … en hetzelfde geldt ook voor dat wereldwijd bekende gebed met ons huidige meest klemmende wereldprobleem?
Dit boek is een neerslag van een reis van jongeren uit 3 continenten tijdens een project “Strangers no more”. Zij gingen, in het kader van uitwisseling georganiseerd door de Mennonieten (Doopsgezinden), op zoek naar een eigentijdse leefstijl en vonden de 10 GROENE GEBODEN!
Het duurt een aantal pagina’s voor ik vind waar die Kikker van goud in beeld komt: het is een allegorie voor het GOUDEN KALF. Mijn eerste associatie bij ‘gouden kikker’ is die van het gelijknamige uitgestorven kikkertje in Costa Rica, waar we in 2015 op vakantie waren en nog wel diverse kikkersoorten zagen, behalve dan die gele gouden soort… een soort die niets te maken had met mensengeld. In Indonesië echter, koopt die groep jongeren bij een tempel(plein) een Gouden kikker-beeldje: dat staat in die cultuur voor voorspoed, vooral voor de portemonnee. Het beeld, met de bijnaam ‘moneyfrog’ brengt geluk, als je er in gelooft tenminste, net als destijds het geloof in dat beruchte gouden kalf dat als afgodsbeeld werd gemaakt. Dat lijkt voor het volk tenminste iets concreets, daarvoor kun je knielen! Dat Gouden Kalf, net als die Gouden Kikker, werpt een volk dat net ontsnapt is, net bevrijd is uit slavernij, terug op het tastbare. En een concrete mentaliteit: vruchtbaarheid boven vrijheid, geen God die niet bewijsbaar bestaat maar een die tastbaar bestaat, winst boven verlies, boven inleveren of broekriem aanhalen; het is de Mammon in diverse gedaanten in de tijd: winstmaximalisatie ten koste van alles, aarde, solidariteit, gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid.
Die groep wereldjongeren ontdekt hier iets kernachtigs. Met het verhaal van Mozes in de hand, ervaren zij diens boosheid als hij dat Gouden Gedrocht ziet met de dansende massa er om heen. Want, zo zien zij wereldwijd in de landen die ze bezoeken, zo swingen wijzelf in deze tijd rondom die gouden kikker: de geldkikker. Tien plagen zijn er nodig om Mozes zijn volk uit Egyptische slavernij te laten leiden: de toenmalige Farao roept ze als het ware over zichzelf af; als consequenties van zijn eigen doen en laten, zijn regime van (loon)slaven. Die Plagen zijn wel enigszins vergelijkbaar met de huidige gevolgen van ‘Global Warming’: ook die roepen wij over onszelf af, want ze zijn grotendeels ontstaan door ons menselijke, collectieve handelen! Ook nu nog ‘offeren’ we makkelijk en vaak onnadenkend alles op aan dat geldverslindende Monster en onze Heilige Koe, want Geld moet rollen, de Mammon der Groot-Aandeelhouders en Trans-Nationals moet worden vereerd, ongeacht de wereldwijde gevolgen, die we inmiddels uit de treuren kennen. Hoe onontkoombaar lijkt dit huidige economische systeem voor ons ‘kleine lieden’? Wat kunnen wij daar nu aan doen? Niets toch? De beslissingen worden toch van hogerhand genomen?
Neen, zeggen die ‘Strangers-no-more’-jongeren, wij ontdekten 10 groene geboden op onze reizen: en ik geef hier alvast de eerste (volgende keer meer) -
1e. WE MOETEN ONZE VERANTWOORDELIJKHEID NEMEN : wereldwijde solidariteit is geboden. Om de Global Warming tegen te gaan is een wereldwijde politieke en economische consensus vereist; de kans daarop is (voorlopig) klein. Daarom zullen we ons aan een ander klimaat moeten zien aan te passen. De landen in het Zuiden zullen naar verwachting er het meeste onder lijden en zij hebben de minste middelen om zich aan te passen, terwijl degenen die het probleem hebben veroorzaakt er het minste onder te lijden hebben. “het is Gods gebod/leefregel dat we voor onze wereld zorgen, dus moeten we als gelovige, dynamische gemeenschappen in actie komen en onze eigen verantwoordelijkheden nemen…”
2e. LAAT JE NIET VERLEIDEN DOOR DE GOUDEN KIKKER: KIES BEWUST! : wie zich niet laat verleiden door die glanzende wereld van het glimmende Goud, maar om de groene aarde geeft, die kiest bewust ‘een weg ten leven’, dus die koopt bewust. Gouden Kikker of Kalf of Mammon verleiden ons om het geld te zien als einddoel; in plaats van een middel. Juist ook dat geld is een goed middel om de veroorzaakte effecten te (gaan) bestrijden: via de politieke weg! Kies bewust voor een politiek die klimaatverandering aanpakt zoals via zuinige hybride auto’s of via uitbanning van palmolie en soja de afgelopen jaren; kies voor een politiek-economisch model dat niet buigt voor het grootkapitaal dat nu de wereld beheerst. Juist als consument hebben we vaak wel de keus.
Een belangrijke leidraad voor de grote groep internationale jongeren die de groene 10 Geboden maakte, is het gebed ‘onze Vader’. Maar wie zijn dat die ‘onze’? Er staat niet geschreven mijn Vader of alleen Vader. Zoals Jezus in het Nieuwe 2e Testament het belangrijkste voorbeeld geeft, zo doet Mozes dat in het 1e Oude testament: hij is solidair met de 7 dochters van een priester uit Midjan, hij beschermt ze tegen concurrerende woestijnherders. Die leven met de basale ‘junglewet’ van the survival of the fittest. Ook al gaat dat niet om de sterkste, maar juist de meest geschikte die past in een bepaalde situatie, toch nemen die herders het recht van de sterkste: wij tegen zij, onze schapen eerst, ons eigen volk eerst… dat kennen we in deze tijd maar al te goed! Mozes introduceert een ander principe, een ander uitgangspunt: hij kiest partij voor de zwakkeren. Daarmee geeft hij het goede voorbeeld voor tal van situaties; de situaties waar zwakkeren ontstaan, zoals de zwakke boeren in Tanzania die hun koeien zien sterven door watergebrek. Dat water wordt gebruikt voor de golfbanen van de succesvolle ‘onzen’, de machtigste en sterksten in de regio. Of ook diezelfde sterken die in de VS die het recht van de sterkste opeisen met watergebruik 200 km verderop, waar de boeren en hun koeien ook het onderspit delven. U kent de voorbeelden inmiddels wel. Ook Jezus heeft het niet van een vreemde, dat ideaal van ‘zalig de zachtmoedigen…’ want die zullen uiteindelijk de aarde beërven: “niet de mens zal de aarde redden, maar de aarde zal de mens redden!”
“Onze Vader die in de hemelen zijt”: in eeuwigheid, dus zeer duurzaam…
“Uw Naam worde geheiligd”: met alle respect zult U er zijn (ex.3)…
Het derde Groen-Gebod luidt daarom:
3e. MAAK MINDER AFVAL EN HERGEBRUIK HET ! :
Jaja, dat weten wij hier in het weten nu wel… er wordt zelfs al flink geld verdient met dat ingeleverde plastic. En alle andere grondstoffen die we kunnen recyclen. Maar doen we het ook allemaal? Is het onze afval of die van arme landen ver weg in Indonesie of Afrika, want daar zijn de ophaal- en scheidingssystemen nog niet zo ver gevorderd als bij ons… smoesjes zat. In Djakarta is het Centre of Organic Service van dr. Supriyono druk bezig met het composteren van afval en hebben ze een biologisch insecticide ontwikkeld. De groep jongeren van deze wereldreis zijn diep onder de indruk van de technologische vooruitgang die daar is geboekt.
Ook hier in Zeeland is er nog steeds, ondanks aandringen, geen scheiding van rioolwater: het zgn. hemelwater (regen dus) vermengd zich met afvalwater van huishoudens en bedrijven. Shampoo, zeep, chemische reinigingsmiddelen (hoeveel types HG-flesjes kent de supermarkt wel niet!) , illegaal gedumpte pillen (hormonen) of vet en schadelijke stoffen via het toilet (ach, ze halen het er wel uit…), dit alles spoelt rechtstreeks bij Ritthem de zee in. Maken we allemaal minder afval? Spannen we ons als christenen in om al onze afvalscheiding te verbeteren? Jaja, dat weten we nu wel…
We hebben maar 1 aarde, we hebben er voor onze huidige consumptie wel een stuk of 5 nodig, maar die zijn niet in de buurt… laten we het Onze Vader wel bidden en tegelijk de handen uit onze mouwen steken.
Peter Geene, contactpersoon Groene Kerk.