Het geluid van Reinier v.d. Berg op de landelijke Groenekerkedag resoneert nog steeds na in mijn hoofd: “en God zag dat het Goed was”… tja, maar met nadruk op de verleden tijd van ‘was’! Hij sprak over het verdriet van onze Schepper, want daar hoor je eigenlijk nooit wat over. Natuurlijk is er nog steeds veel moois op onze blauwgroene planeet aarde en ik heb ook dit jaar weer erg genoten van de libellen anno 2019. Maar als ik in die vele natuurgebieden loop, dan ontkom ik niet aan het denken aan die grote sterfte onder de insecten. Ik zag de laatste 2 jaar veel minder zweefvliegen, bijen en hommels dan eerder en ik snapte ineens het grote verdriet van de Schepper…
We hadden afgelopen zomer vakantie op IJsland, met de nodige vliegschaamte, maar ja, je praat dat dan maar weer goed voor jezelf. We zagen de smeltende gletsjers, ook daar, en je beseft terdege dat het gaat om een zgn. stervende gletsjer. Waarvoor IJsland op 8 augustus een herdenkingsplakkaat liet plaatsen: hij heette Ok, die gletsjer en die waar ik liep heet “Svinafjel jökul – de Zwijnenruggen”. Met een naamgeving worden de naamloze dingen persoonlijker! Daarom riep God toen hij de evolutie aan het scheppen was, Adam & Eva bij een naam: mens-van-de-aarde! We kennen inmiddels (meestal) wel de cijfers: driekwart van het noordpoolijs is in de afgelopen 39 jaar (1980) gesmolten en het gaat steeds quadratisch sneller dat smelten, ontdekken we nu. Daar wordt je verdrietig van en ik voel me dan zo machteloos omdat het om van die grote wereldwijde problemen gaat – maar, denk ik dan, ook ik kan een kleine druppel op die gloeiende plaat bijdragen. En heel misschien is er dan een glimlach op Gods gelaat? Ik weet dat dit heel gevoelsmatig is en dat velen dit sentimenteel noemen. Velen schermen liever met harde cijfers en bedragen of hightech-oplossingen, die de wereld moeten gaan redden. Dat hoeft op zich niet verkeerd te zijn, maar ik ben nu eenmaal een gelovig mens en ik denk meer aan ethiek en de sociale kant van de wereldproblemen. En we hebben als christenen in onze lange Bijbelse traditie (joods-chr.) zoveel waardevolle normen mee gekregen, naast de vrijheid die God de mens gaf, maar het lijkt niet erg te helpen. Hoeveel verdriet heeft de mensheid onze Schepper al niet gedaan. Daar weten we niets van natuurlijk, want het is menselijk gesproken. Maar verdriet is iets van een gevoel diep van binnen en we weten amper hoe dat werkt en doorwerkt in de natuur.
Zondag 3 november j.l zat ik onder gehoor, zoals we dat zeggen, van ds. Rianne de Reus in de Dorpskerk. Zij vertelt van Zambiaanse studenten, die arm als ze zijn, toch bidden om verlost te worden van het verlangen naar (meer) geld. “Verlos ons van de mammon”, nog steeds! Maar hier raakt zij het hart van het grote wereldverdriet, het geld. Het grote geld regeert, weten we. En dit is precies waarom God zoveel verdriet heeft van de gevolgen daar van voor de uitputting van aarde, de natuur, de armoede, de klimaatopwarming. Opvallend genoeg zijn de rijksten der aarde (Quote) de grootste klimaatontkenners… en ik citeer ds. De Reus hier graag : “Maar Jezus wijst er niet voor niets op hoe moeilijk het is voor rijken om het Koninkrijk van God binnen te gaan. Eerst zul je moeten loslaten wat je zelf hebt verzameld, eerst zul je je handen leeg moeten maken. Pas dan ontstaat er ruimte om te leren ontvangen en ook om te geven. “ Geld is de bron van alle kwaad, is het een waar spreekwoord of een verzuchting in een van de bijbelboeken?
“God schiep de mens, zo staat geschreven, en de mens schiep het geld” is nog zo’n gezegde. Beide schepselen hebben zo hun nadelen zullen we maar zeggen. Ik onthoud van deze laatste preek, die ook nog na-gonst in m’n oren: pas als je loslaat, kun je ontvangen! Pas met lege handen ontstaat er nieuwe ruimte, bijvoorbeeld om te geven en je niet krampachtig geld of bezit of status vastklampt. “Dat is de volgorde van onze economie: als je iets wilt hebben, zul je er eerst voor moeten betalen”, zo schetst deze domina De Reus het verdriet van de huidige wereldeconomie. Zou God, onze schepper, soms naast z’n verdriet ook wel eens spijt hebben (ná Noach)? Ik houd mij vast aan de ethiek van die omgekeerde evangelische volgorde, dat we eerst (van God) ontvangen en dan iets doorgeven, delen met elkaar, zonder hebzucht, zonder winstbejag, zonder verkeerde beleggingen, zonder … noemt u maar op! Dat is pas echt winstgevend rentmeesterschap, zoals Reinier v.d. Berg het noemt, voor kerken en christenen! Ik vermoed, dan met minder verdriet in deze wereld.
05.11.2019 Peter Geene, groene diaken.